Το φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων και ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών ΜΜΕ στην αντιμετώπισή του ήταν το αντικείμενο της ημερίδας που πραγματοποιήθηκε σήμερα στην ΕΣΗΕΜ-Θ, με τίτλο: Η Περιφέρεια αφοπλίζει τα Fake News: Πώς μπορούν Δημοσιογράφοι, Μέσα και Κοινό να συμμαχήσουν εναντίον των ψευδών ειδήσεων.
Στην ημερίδα, που διοργανώθηκε από την ΕΣΗΕΜ-Θ σε συνεργασία με την ευρωβουλευτή Μαρία Σπυράκη, δημοσιογράφοι τοπικών και περιφερειακών ΜΜΕ, έντυπων, τηλεοπτικών και διαδικτυακών, επιχείρησαν να προσεγγίσουν το ζήτημα με αφετηρία τον προβληματισμό αν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που φέρει η τοπική και περιφερειακή ενημέρωση μπορούν να γίνουν εργαλεία άμυνας στο φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων.
«Η ΕΣΗΕΜ-Θ δοκιμάζει μια εναλλακτική προσέγγιση σε μια συζήτηση που εδώ και καιρό δεν διεξάγεται μόνο μέσα στην περιοχή της Ενημέρωσης, αλλά έχει μεταφερθεί με ένταση στη δημόσια σφαίρα, και μάλιστα αποκτά πολιτικά χαρακτηριστικά», είπε ο πρόεδρος της Ένωσης, Νίκος Καρράς, ανοίγοντας τις εργασίες.
Οι δραματικές αλλαγές στην παραγωγή και τη διακίνηση της πληροφορίας, με πιο κρίσιμη τον περιορισμό ή την ακύρωση του δημοσιογραφικού φίλτρου, η μεταβολή στον τρόπο κατανάλωσης των προϊόντων της ενημέρωσης και οι πολιτικές διαστάσεις του φαινομένου των ψευδών ειδήσεων απασχόλησαν την εισαγωγική ομιλία της Μαρίας Σπυράκη: «Τα γεγονότα δεν έχουν πια καμιά σημασία, σημασία έχει τι παρουσιάζουμε – το κεντρικό συμπέρασμα της καμπάνιας του Leave στο Brexit, φαίνεται πως επαληθεύεται», είπε, και μετέφερε στους συμμετέχοντες τους κεντρικούς άξονες της εντατικής συζήτησης που διεξάγεται στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο για το ζήτημα: Προβληματισμός για το γεγονός ότι τα ευρωπαϊκά όργανα επικοινωνιακά μέχρι στιγμής απευθύνονταν στις ελίτ, δίλημμα μεταξύ ρυθμιστικών παρεμβάσεων και αυτορρύθμισης στις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες, ανάπτυξη των κριτηρίων του κοινού. «Μπορεί το φαινόμενο των fake news να μην καταπολεμηθεί ποτέ, αλλά πάντοτε οι ειδήσεις με υπογραφή θα μας κρατούν πιο κοντά στην αλήθεια», κατέληξε.
Ο Martin Moore διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη των ΜΜΕ, της Επικοινωνίας και της Εξουσίας (King’s College, Λονδίνο) έκανε λόγο για φάση δραματικής μετάβασης. «Τα fake news είναι σύμπτωμα της αλλαγής του οικοσυστήματος όπου παράγεται πλέον η Ενημέρωση», είπε, και διέκρινε τέσσερις παράγοντες που καθορίζουν την κατάσταση στον ωκεανό της πληροφορίας: Οι δημοκρατικές κυβερνήσεις, οι ψηφιακοί γίγαντες, οι καταναλωτές («που βλέπουν το διαδίκτυο ως πεδίο δωρεάν παροχών ενημέρωσης», και οι οργανισμοί Ενημέρωσης. «Αν συνεχίσουμε στον δρόμο που βαδίζουμε τώρα, η εξουσία θα συγκεντρωθεί στα χέρια των ψηφιακών γιγάντων. Αν μπούμε σε καθεστώς απαγορεύσεων, θα οδηγηθούμε σε αδιέξοδα. Η λύση ίσως είναι να αναπτυχθούν δημόσια πεδία μέσα σε ιδιωτικά ελεγχόμενες περιοχές του διαδικτυακού οικοσυστήματος. Ο προσανατολισμός στην τοπική ενημέρωση είναι ένας λειτουργικός δρόμος προς τα εκεί», κατέληξε
«Ο κίνδυνος να χάσουμε την αξιοπιστία μας ως τοπικά μέσα είναι μεγαλύτερος από των υπολοίπων. Το κοινό που μας ελέγχει διψάει για την τοπική είδηση. Πρέπει να επενδύσουμε στην ανάγκη αυτή και ο κόπος θα μας επιστραφεί ως κεφάλαιο κύρους», είπε ο γενικός διευθυντής των Δημοτικών Μέσων Ενημέρωσης TV100, FM100, Φίλιος Στάγκος, και επέμεινε στη διάκριση μεταξύ ψευδών ειδήσεων και θορύβου. Παρατήρησε επίσης ότι «ως δημοσιογράφοι οφείλουμε να ενισχύουμε έντιμα τον δημόσιο διάλογο, δεν γίνεται να τηρούμε ίσες αποστάσεις έναντι όσων υποστηρίζουν καταφανώς αναληθή πράγματα».
Στο πλήγμα που έχει φέρει η οικονομική κρίση στην αξιοπιστία των ΜΜΕ, στερώντας τους τη δυνατότητα να απασχολήσουν ικανό αριθμό δημοσιογράφων, αναφέρθηκε ο διευθυντής της εφημερίδας Μακεδονία, Μιχάλης Αλεξανδρίδης, τονίζοντας ότι αυτό έχει περιορίσει μεταξύ άλλων την ανάδειξη θεμάτων που έχουν τοπική αφετηρία αλλά ευρεία πολιτική διάσταση. «Είναι υποχρέωση των δημοκρατικών κυβερνήσεων να υποστηρίξουν την ενημέρωση που έχει τέτοια διάσταση», τόνισε.
Ο Στέφανος Διαμαντόπουλος, διευθυντής του Ράδιο Θεσσαλονίκη και της εφημερίδας ThessNews επέμεινε στην ανάγκη διαρκούς εκπαίδευσης του δημοσιογραφικού δυναμικού, επειδή «το αποτέλεσμα της δημοσιογραφικής εργασίας αφορά στη λειτουργία τη δημοκρατίας» τόνισε και πρόσθεσε: «Στην περιφέρεια αξιοποιούμε τη διακριτή υπογραφή καθενός μας, και ταυτόχρονα αυτή η υπογραφή είναι ένα εργαλείο σκληρού ελέγχου από το κοινό μας, που ξέρει πολύ καλά με ποιους έχει να κάνει».
«Οι ψευδείς ειδήσεις δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, αποτέλεσαν πάντοτε εργαλείο επιβολής πολιτικού ή οικονομικού ελέγχου», επισήμανε ο δημοσιογράφος Δημήτρης Ασπροπούλης (salonicanews.com). «Το διαδίκτυο, το μέσο που έγινε για να διασφαλιστεί η διάδοση της αληθινής είδησης, είναι το ίδιο που έδωσε στο φαινόμενο των fake news ισοπεδωτική διάσταση, πρωτίστως εξαιτίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η απάντηση είναι το ρεπορτάζ – αυτό θα έλυνε το ζήτημα από την δημοσιογραφική πλευρά. Όμως το αίτημα για ταχύτητα μας έχει μετατρέψει από ρεπόρτερ σε αναπαραγωγείς περιεχομένου», κατέληξε.
Η Αθανασία Μπίδιου (voria.gr) αναφέρθηκε στο πόσο μικρή διάδοση έχει η ακύρωση της ψευδούς είδησης: «Μένει πάντα η εντύπωση που θέλει κανείς να επιβάλλει. Είναι ωστόσο εντυπωσιακό ότι ΜΜΕ με φήμη μεγάλης αξιοπιστίας και κύρος πέφτουν στην παγίδα της αναπαραγωγής υλικού που μπορεί να προέρχεται ακόμη και από σατιρικές ιστοσελίδες», παρατήρησε και πρόσθεσε: «Η επένδυση ενός περιφερειακού διαδικτυακού Μέσου στο ρεπορτάζ είναι Μαραθώνιος: έχει κόστος σε χρόνο, σε χρήμα, σε απήχηση. Ιδίως αν δεν καταγράφεις απλώς την επικαιρότητα».
«Οι παραγωγοί ψευδών ειδήσεων δύσκολα μπορούν να κρυφτούν στην περιφέρεια, όπου η ανωνυμία είναι ανέφικτη», τόνισε ο Γιάννης Σιδηρόπουλος (xanthi2.gr) και αναφέρθηκε στην ψυχοσύνθεση και την κατάσταση του κοινού που καταναλώνει ενημέρωση, ως παράγοντες που το καθιστούν εξαιρετικά ευάλωτο σε ψευδείς ειδήσεις. «Αυτό σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στη Θράκη, όπου οποιαδήποτε είδηση περιέχει στον τίτλο τον όρο τουρκικό γίνεται αυτομάτως πιστευτή από τεράστιο κοινό, αξιοποιείται από ομάδες με συγκεκριμένη πολιτική στόχευση», είπε αναδεικνύοντας τη σημασία της αξιόπιστης τοπικής ενημέρωσης.
«Η τήρηση της δεοντολογίας και η έννοια της λογοδοσίας έναντι συλλογικού οργάνου, όπως είναι η Ένωση Συντακτών, αποτελούν ασφαλιστικές δικλίδες που πρέπει να αναδείξουμε», είπε ο Χρήστος Πέτρου (halkidikifocus.gr), ενώ τόνισε ότι συχνά οι δημοσιογράφοι παρασύρονται από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
«O πολιτικός κόσμος προωθεί πλέον ο ίδιος και αναπαράγει με τρολς ψευδείς ειδήσεις, και αυτό έχει γίνει πολύ εύκολα ανεκτό», σχολίασε ο Τάσος Αποστολίδης (kavalanews.gr). και αναφέρθηκε στη ανάγκη να γίνουν μέλη των ενώσεων συντακτών οι εργαζόμενοι σε διαδικτυακά ΜΜΕ.
