Αξιοσημείωτες επιπτώσεις στο μέγεθος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη, έχει η οικονομική ύφεση, σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία έχουν καταγραφεί από το Δημοτικό Δίκτυο Σταθμών Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και παρουσιάστηκαν  στην αίθουσα συσκέψεων του Δημαρχείου. 

Το 2010, σύμφωνα με τις μετρήσεις, παρατηρήθηκαν οι ιστορικά χαμηλότερες τιμές ρύπων που έχουν καταγραφεί στην Θεσσαλονίκη, ενώ το 2011 παρουσιάστηκε μικρό ποσοστό αύξησης -περίπου στο 17 %, όσον αφορά τα αιωρούμενα σωματίδια που αποτελούν την κυριότερη εστία ρύπανσης για την πόλη- επισήμανε ο περιβαλλοντολόγος Μάξιμος  Πετρακάκης, προϊστάμενος του τμήματος Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης.
Στην ενίσχυση του Δημοτικού Δικτύου Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης με έναν επιπλέον σταθμό ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς επίσης και στις μετρήσεις της θαλάσσιας ρύπανσης στην περιοχή του Θερμαϊκού, που θα πραγματοποιεί σύντομα το σκάφος «Ποσειδών» αναφέρθηκε ο Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος, Ποιότητας Ζωής και Ελεύθερων Χώρων Κωνσταντίνος Ζέρβας.
«Εκμεταλλευόμενος ευρωπαϊκούς πόρους ο Δήμος Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και άλλους φορείς εγκατέστησε και λειτουργεί ένα νέο Σταθμό Ελέγχου της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης στο Δώμα του Νέου Δημαρχιακού Μεγάρου ώστε να μετρώνται τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο γεωγραφικό κέντρο της πόλης.  Παράλληλα στο πλαίσιο ελέγχου της ποιότητας των υδάτων του Θερμαϊκού, το σκάφος ΠΟΣΕΙΔΩΝ, με χρηματοδότηση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου Ελλάδος αναβαθμίστηκε και θα πραγματοποιεί σε τακτά χρονικά διαστήματα μετρήσεις φυσικοχημικών παραμέτρων και δεικτών ευτροφισμού» σημείωσε ο Κωνσταντίνος Ζέρβας.
Επισημαίνοντας τις συνέπειες της ύφεσης στο περιβάλλον της πόλης, σημείωσε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί η οικονομική κρίση επηρέασε τις τιμές της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε δύο φάσεις:
α) οι θετικές επιπτώσεις που προέκυψαν για το περιβάλλον λόγω της οικονομικής κρίσης ήταν: μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου κίνηση και βενζίνης λόγω μείωσης των μετακινήσεων, μείωση της κυκλοφορίας οχημάτων (βελτίωση κυκλοφοριακών συνθηκών), μείωση κίνησης ΤΑΧΙ (μειωμένη επιβάρυνση στο κέντρο της πόλης), μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανση (ήπιος χειμώνας 2010), μείωση γενικά των μετακινήσεων (ανεργία, ψυχαγωγία, αγορά).
β) οι αρνητικές επιπτώσεις που εμφανίστηκαν το έτος 2011 ήταν: κακή συντήρηση των οχημάτων, αύξηση της τιμής πετρελαίου θέρμανσης και φυσικού αερίου που οδήγησε  στην αύξηση κατανάλωσης ξύλων για θέρμανση, που δεν ενδείκνυνται ως καύσιμα σε πυκνοκατοικημένη πόλη, όπως η Θεσσαλονίκη, παράνομη υλοτόμηση, που πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, πιθανή νοθεία καυσίμων, κυρίως από παλιά πετρελαιοκίνητα οχήματα που μπορούν και καίνε άνετα πετρέλαιο θέρμανσης, αντί για κίνησης, εκπέμποντας μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων ρύπων.  
Από τη μεριά του ο προϊστάμενος του τμήματος Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης, περιβαλλοντολόγος, Μάξιμος  Πετρακάκης, αναφερόμενος στα αιωρούμενα σωματίδια PM10 που εξακολουθούν να αποτελούν το σημαντικότερο παράγοντα ρύπανσης για το ατμοσφαιρικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης σημείωσε ότι οι διαστάσεις του προβλήματος εμφανίζονται συχνά  υπερβολικές.
Διευκρίνισε ότι αδικεί τη Θεσσαλονίκη η αντίληψη που τείνει να παγιωθεί τα τελευταία χρόνια, η οποία θεωρεί ως αντιπροσωπευτική για ολόκληρη την πόλη την ατμοσφαιρική ρύπανση που παρατηρείται στο εμπορικό κέντρο και συγκεκριμένα σε ένα  σημείο αιχμής, στη θέση του παλαιού Δημαρχείου (Σταθμός  Εγνατίας, στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Ί. Δραγούμη).
«Πράγματι, οι τιμές στο σημείο αυτό είναι υψηλές, έχουν όμως περιορισμένη δυσμενή επίδραση στην υγεία του γενικού πληθυσμού της πόλης, λόγω του μικρού αριθμού αποδεκτών, που εκτίθενται σε αυτές. Με αναγωγή στον πληθυσμό της πόλης, προκύπτει ένα μικρό ποσοστό έκθεσης, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί τη γενίκευση μιας κατάστασης, που επικρατεί σε μια χωρικά περιορισμένη περιοχή της πόλης. Με βάση τα παραπάνω, η εντύπωση ότι η Θεσσαλονίκη είναι η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα των αιωρού¬μενων σωματιδίων, λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις τιμές του εμπορικού κέντρου της πόλης, θεωρούμε ότι είναι υπερβολική και πρέπει να αποδομηθεί» επισήμανε ο κ. Πετρακάκης.
Ανάφερε εξάλλου ότι σε πολύ χαμηλά επίπεδα με τις τιμές τους να εμφανίζονται αισθητά μειωμένοι σε σχέση με τα νομοθετημένα όρια, κυμάνθηκαν κατά το 2011 άλλοι ρύποι όπως το διοξείδιο του θείου (SO2) και το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), ενώ κάτω από τα νομοθετημένα όρια -εκτός τοπικών εξαιρέσεων-εμφανίστηκαν το Διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2) και το Βενζόλιο(C6H6).

“ΑΥΛΑΙΑ» ΣΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ GREEN PARTY
Αναφερόμενος στις εκδηλώσεις του Green Party που βρίσκονται σε εξέλιξη και κορυφώνονται την Κυριακή 10 Ιουνίου 2012 ο Κωνσταντίνος Ζέρβας σημείωσε ότι «το Green Party δεν είναι υπόθεση 5 ημερών, αλλά μια ετήσια προσπάθεια για την καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης στην καθημερινότητά μας. Ήδη από τον Φεβρουάριο, συγκροτήθηκε ομάδα εθελοντών, ανοιχτή σε οποιονδήποτε περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένο πολίτη, με σκοπό την ανάπτυξη δράσεων και την παραγωγή ιδεών για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης».
Εκτός από τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται από την αρχή αυτής της εβδομάδας οι οποίες περιλαμβάνουν εργαστήρια, παιχνίδια περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, εκθέσεις, προβολές ταινιών και πολλά άλλα, το green party αφορά και την βράβευση των καλύτερων ιδιωτικών δράσεων, όπως πράσινο μπαλκόνι, ορθές πρακτικές διαχείρισης απορριμμάτων και πράσινες αυλές. Ο διαγωνισμός πραγματοποιήθηκε μέσω της ιστοσελίδας greenparty.gr στην οποία οι πολίτες είχαν την ευκαιρία να αναρτήσουν και να ψηφίσουν τις συμμετοχές τους.
Επιπλέον, μία επιτροπή από την διεύθυνση περιβάλλοντος, αξιολογεί την καλύτερη πρόταση βελτίωσης του αστικού περιβάλλοντος προς υλοποίηση από τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Επίσης, μέσω του green party junior, τα παιδιά που συμμετείχαν είχαν την ευκαιρία να εμπλακούν στον διαγωνισμό, συγκεντρώνοντας φωτογραφίες από είδη ζώων, εντόμων και φυτών που συνυπάρχουν στην πόλη μας. Τα αποτελέσματα των διαγωνισμών θα παρουσιαστούν στην τελετή βράβευσης που θα πραγματοποιηθεί στο Πεδίο του Άρεως την Κυριακή 10 Ιουνίου στις 20:00, η οποία θα σηματοδοτήσει την λήξη των φετινών εορτασμών για το περιβάλλον.

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΠΕΤΡΑΚΑΚΗ, ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΥ
ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ:

Αποτελέσματα μετρήσεων Δημοτικού Δικτύου Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης για το έτος 2011
Μάξιμος Ι. Πετρακάκης, Δρ. Xημικός Μηχανικός, Περιβαλλοντολόγος,
Προϊστάμενος του Τμήματος Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης
Το ενδιαφέρον σήμερα για την κατάσταση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος είναι μεγάλο, εξαιτίας των επιπτώσεών του στην ανθρώπινη υγεία, στα διάφορα οικο¬συστήματα, στα μνημεία και στις κλιματικές αλλαγές. Ο άνθρωπος εισπνέει καθημε¬ρινά περίπου 20m3 αέρα και θεωρείται πλέον δεδομέ¬νο, ότι η αναπνοή αποτελεί τον κυριότερο τρόπο έκθεσης του ανθρώπου σε επι¬κίνδυνες χημικές ενώσεις. Στα αστικά κέντρα εμφανίζονται μεγάλες ποσότητες εκπεμπόμενων ρύπων, που υποβαθμίζουν την ποιότητα του αέρα και σύμφω¬να με επιδημιολογικές μελέτες επηρεάζουν την υγεία του γενικού πληθυσμού. Η συνεχής κατα¬γραφή των ρύπων και η παρακολούθηση της διαχρονικής εξέ¬λιξης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, οδήγησε το Δήμο Θεσσαλονίκης στη δημι¬ουργία ενός Δημοτι¬κού Δικτύου Σταθμών Ελέγχου Ατμο¬σφαι¬ρικής Ρύπανσης, που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1989, με βασικό στόχο την έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση των τοπικών αρχών, του τύπου και των πολιτών για την κατάσταση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης.
Σήμερα, στην περιοχή ευθύνης του Δήμου Θεσσαλο¬νίκης, λειτουργούν τρεις κυκλο¬φοριακοί σταθμοί, δύο σταθμοί αστικού υπο¬βάθρου και ένας πειρα¬ματικός σταθμός. Οι ελεγχόμενοι ρύποι είναι το διοξείδιο του θείου (SO2), το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα αιωρούμενα σωματίδια (PM10 – PM2,5), τα οξείδια του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ2), το όζον (Ο3) και οι κυκλικοί αρωματικοί υδρογο¬νάνθρακες, βασικός δείκτης των οποίων είναι το βενζόλιο (C6H6). Οι ρύποι αυτοί καλούνται «ρύποι κριτήρια», διότι από τις συγκεντρώσεις τους χαρακτηρίζεται η ποιότητα του αέρα σε όλες τις πόλεις του κόσμου. Για τους ρύπους κριτήρια υπάρχουν θεσμο¬θετημένα όρια ποιότητας, βα¬σισμένα στην υγεία του γενικού πληθυσμού από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ΕPA (Υπηρεσία Περι¬βάλλοντος των ΗΠΑ).
Το έτος 2011 και στις πέντε περιοχές της Θεσσαλονίκης, όπου γίνεται έλεγχος της ατμο¬σφαιρικής ρύπανσης (Κέντρο Πόλης, Ανατολική Θεσσαλονίκη, Δυτική Θεσσαλονίκη, Άνω Πόλη και Τούμπα), παρατηρήθηκε μικρή αύξηση  των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων, σε σχέση με τις τιμές που παρατηρήθηκαν το έτος 2010. Στο σημείο αυτό πρέπει  να αναφερθεί, ότι οι τιμές του 2010 ήταν οι ιστορικά χαμηλότερες από ιδρύσεως του Δημοτικού Δικτύου.
Στη συνέχεια γίνεται μια παρουσίαση των επιπέδων ρύπανσης, που παρατηρήθηκαν το έτος 2011.
 Με κριτήριο κατάταξης τη συχνότητα εμφάνισης υπερβάσεων των οριακών τιμών της Ε.Ε., οι ατμο¬σφαιρικοί ρύποι στην περιοχή της Θεσσαλονίκης κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες : στους ρύπους των οποίων οι τιμές είναι κάτω από τα όρια (SO2, CO), στους ρύπους με σχετικά μικρό αριθμό υπερβάσεων (ΝΟ2, C6H6) και στους ρύπους με σημαντικό αριθμό υπερβάσεων των θεσμο¬θετημένων ορίων (PM10 – PM2,5) και (Ο3).

 Ρύποι, για τους οποίους οι τιμές είναι κάτω από τα νομοθετημένα όρια : SO2 και CO

Διοξείδιο του θείου (SO2).
 
Οριακές τιμές: Α)Μέση ημερήσια συγκέντρωση ≤ 125 μg/m3.
Β) Ωριαία συγκέντρωση ≤ 350 μg/m3.
Το SO2 είναι ο ιστορικά σημαντικότερος δείκτης ατμοσφαιρικής ρύπανσης και εισέρχεται στον αέρα από την καύση γαιανθράκων και πετρελαίου σε καυστήρες. Οι μεγαλύτερες εκπομπές SO2 προέρχονται από τα βαρύτερα καύσιμα (μαζούτ και ντίζελ), που έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε θείο. Το έτος 2011 μετρήσεις SO2 έγιναν σε δύο σταθμούς (Εγνατίας και Μαρτίου). Οι υψηλότερες ημερήσιες συγκεντρώσεις, που παρατηρήθηκαν στους σταθμούς αυτούς, ήταν αντίστοιχα: 65 μg/m3 (Στ. Εγνατίας) και 49 μg/m3 (Στ. Μαρτίου). Συγκρίνοντας τις τιμές αυτές με τις τιμές προηγουμένων ετών, διαπιστώνουμε ότι οι συγκεντρώσεις του SO2 το έτος 2011 κινήθηκαν σχετικά ανοδικά, προσεγγί¬ζοντας τα επίπεδα του 2007. Διαχρονικά, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι συγκεν¬τρώ¬σεις του SO2 εμφανίζουν πτωτική τάση. Η μείωση των συγκεν¬τρώσεων του SO2 οφείλεται σε μια σειρά επιτυχών μέτρων και παρεμβάσεων, που ελήφθησαν στο παρελθόν (βελτίωση ποιότητας καυ¬σίμων, απόσυρση παλαιών οχημάτων, διείσδυση φυσικού αερίου) και οδήγησαν στις σημερινές χαμηλές τιμές.

Με βάση τα μέχρι σήμερα στοιχεία και παρά τις μικρές αυξήσεις που παρατηρήθηκαν το έτος 2011, διαπιστώνουμε ότι το διοξείδιο του θείου (SO2) δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα για το ατμοσφαιρικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης.

Μονοξείδιο του άνθρακα (CO)
Οριακή τιμή: Α) Μέγιστη ημερήσια συγκέντρωση κυλιόμενου οκταώρου ≤ 10 mg/m3.
Το έτος 2011 μετρήσεις CO έγιναν σε τρεις σταθμούς (Εγνατίας, Μαρτίου και Λαγκαδά). Οι υψηλότερες τιμές κυλιόμενου οκταώρου, οι οποίες αποτελούν κριτήριο με βάση τη σχετική οδηγία της Ε.Ε. ήταν: 8,5mg/m3 (Στ. Εγνατίας), 2.8mg/m3 (Στ. Μαρτίου), 4,0mg/m3 (Στ. Λαγκαδά).
Σε επιβαρυμένες περιοχές, όπου λειτουργούν οι προαναφερόμενοι κυκλοφοριακοί σταθμοί, η κύρια πηγή μονοξειδίου του άνθρακα είναι η κυκλοφορία των βενζινοκίνητων οχημάτων. Οι συγκεντρώσεις του CO εμφανίζουν διαχρονικά πτω¬τική τάση σε όλους τους Σταθμούς του Δημοτικού Δικτύου, γεγονός που αποδίδεται στη σταδιακή αντικατάσταση των αυτοκινήτων παλαιάς τεχνολογίας και τη γενικευμένη χρήση καταλυτικών εξατμίσεων. Η πτωτική τάση, τα τελευταία χρόνια, έχει αντιστραφεί στη Θεσσαλονίκη και έτσι παρατηρεί¬ται σταθεροποίηση ή τοπικά μικρή αύξηση των τιμών του CO (κέντρο πόλης). Η αύξηση αυτή αποδίδεται στη μείωση του ρυθμού ανανέωσης του στόλου των αυτοκινήτων, στην αύξηση της μέσης ηλικίας των κυκλο¬φορούντων οχημάτων, στην πλημμελή συντήρηση και κυρίως στην υπέρβαση του χρόνου χρήσης των καταλυτικών εξατμίσεων, η πλειονότητα των οποίων θα έπρεπε να είχε αντικατασταθεί με βάση το χρόνο λειτουργίας και τα διανυθέντα χιλιόμετρα.

Με βάση τα μέχρι σήμερα στοιχεία και παρά τις μικρές αυξήσεις, που παρατηρήθηκαν το έτος 2011, διαπιστώνουμε ότι το μονοξείδιο του άνθρακα (CO) δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα για το ατμοσφαιρικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης.

 Ρύποι, για τους οποίους γενικά, οι τιμές είναι κάτω από τα νομοθετημένα όρια, εκτός τοπικών εξαιρέσεων: (ΝΟ2) και (C6H6)

Διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2)
Οριακές τιμές:  Α) Ωριαία συγκέντρωση ≤ 200 μg/m3.
Β)Μέση ετήσια συγκέντρωση ≤ 40 μg/m3.

Το ΝΟ2 είναι ένα ιδιαίτερα τοξικό αέριο ερυθρού χρώματος με έντονη οσμή. Η φαιοκίτρινη όψη της ατμόσφαιρας, που εμφανίζεται περιστασιακά πάνω από την πόλη, αποτελεί ορατή ένδειξη παρουσίας ΝΟ2 και φωτο¬χημικής ρύπανσης.
Το έτος 2011 μετρήσεις ΝΟ2 έγιναν σε τρεις σταθμούς (Εγνατίας, Μαρτίου και Επταπυργίου). Οι υψηλότερες ωριαίες συγκεντρώσεις, που παρατηρήθηκαν στους παραπάνω σταθμούς ήταν: 208μg/m3 (Στ. Εγνατίας), 159μg/m3 (Στ. Μαρτίου), 148μg/m3 (Στ. Επταπυργίου). Το 2011 παρατηρή¬θηκε μια μόνο υπέρβαση, στο σταθμό της Εγνατίας.
Οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις, που παρατηρήθηκαν το έτος 2011 στους παραπάνω σταθμούς ήταν: 90 μg/m3 (Στ. Εγνατίας), 37 μg/m3 (Στ. Μαρτίου) και 26 μg/m3 (Στ. Επταπυργίου). Με βάση τις προαναφερόμενες τιμές, διαπιστώνουμε ότι το έτος 2011 υπέρβαση της ετήσιας οριακής τιμής των 40 μg/m3 παρατηρήθηκε μόνο στο σταθμό της Εγνατίας, ενώ η μέση ετήσια τιμή στο σταθμό της Μαρτίου για δεύτερη χρονιά έπεσε κάτω από την οριακή τιμή των 40 μg/m3 και έφθασε τα 37 μg/m3, ενώ και η τιμή στο σταθμό αστικού υποβάθρου του Επταπυργίου ήταν 26 μg/m3, αισθητά κάτω από το θεσμοθετημένο όριο των 40 μg/m3.

Βενζόλιο(C6H6)
Οριακή τιμή: Α)Μέση ετήσια συγκέντρωση ≤ 5 μg/m3.

Το έτος 2011 μετρήσεις βενζολίου C6H6 έγιναν μόνο στο σταθμό της Μαρτίου*. Η μέση ετήσια συγκέντρωση, που παρατηρήθηκε το έτος 2011 στο Σταθμό της Μαρτίου ήταν 2,6μg/m3 (η αντίστοιχη τιμή του έτους 2010 ήταν 2,4 μg/m3). Η κατάταξη του βενζολίου στην κατηγορία αυτή των ατμοσφαιρικών ρύπων (κάτω των θεσμοθετημένων ορίων με τοπικές και μικρές υπερβάσεις) οφείλεται στο γεγονός, ότι το Δημοτικό Δίκτυο διαθέτει μόνο έναν αναλυτή υδρογονανθράκων, στον οποίο ελέγχεται το C6H6 και οι μετρήσεις, που έγιναν στο σταθμό της Εγνατίας την περίοδο 2005 – 2006, έδειξαν υπέρβαση του θεσμοθετημένου ορίου των 5 μg/m3. Συγκεκριμένα στην περιοχή του κέντρου (Σταθμός Εγνατίας), η μέση ετήσια συγκέντρωση του C6H6  βρέθηκε στα 8,5±2,4 μg/m3, για την περίοδο 2005 – 2006.
Το βενζόλιο, σε ίχνη, αποτελεί φυσικό συστατικό της ατμόσφαιρας, αφού ποσότητές του παράγονται με  φυσικό τρόπο κατά τις ηφαιστειακές εκρήξεις και τις πυρκαγιές των δασών. Το βενζόλιο ανήκει στην κατηγορία των υδρογονανθράκων, οι οποίοι σχηματίζονται κατά τις ατελείς καύσεις των υγρών καυσίμων (πετρέλαιο-βενζίνη) και διακρίνεται για την υψηλή του τοξικότητα. Οι υδρογονάνθρακες συμμετέχουν στη φωτο¬χημική ρύπανση (πρόδρομοι ρύποι), αφού με τη βοήθειά τους σχηματίζονται δευτερογενείς ρύποι, όπως όζον, φορμαλδεΰδη, ακρολεΐνη και άλλα φωτοχημικά οξειδωτικά. Κάθε υδρογονάνθρακας χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη αντιδραστι¬κότητα και κατά συνέπεια συμβάλλει διαφορετικά στο σχηματισμό δευτερογενών ρύπων. Υδρογονάνθρακες εκπέμπονται και από φυσικές πηγές, όπως από τη χλωρίδα, με κυριότερο το ισοπρένιο C5H8, η παραγωγή του οποίου συνδέεται άμεσα με τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα και τα διαπνοή του φυτού.

*Η μέτρηση του βενζολίου και των άλλων αρωματικών υδρογονανθράκων γίνεται με τη μέθοδο της αέριας χρωματογραφίας. Η συνεχής μέτρηση των ρύπων της κατηγορίας αυτής (monitoring) απαιτεί ακριβό εξοπλισμό και ιδιαίτερη προσοχή. Στις δυσκολίες της μέτρησης έρχονται να προστεθούν δυσκολίες βαθμονόμησης (όπως η χαμηλή ακρίβεια της συγκέντρωσης των αερίων βαθμονόμησης και η σύντομη εγγυημένη περίοδος χρήσης αυτών των αερίων).

 Ρύποι, για τους οποίους οι τιμές είναι πάνω από τα νομοθετημένα όρια: PM10 , ΡM2,5 και O3

Αιωρούμενα Σωματίδια ΡΜ10
Οριακές τιμές:  Α) Μέση ετήσια συγκέντρωση ≤ 40 μg/m3.
Β) Μέση Ημερήσια συγκέντρωση ≤ 50 μg/m3 (αριθμός ανεκτών υπερβάσεων 35).

Ως Αιωρούμενα Σωματίδια ονομάζουμε τα στερεά και υγρά σωματίδια, που βρίσκονται στον αέρα και έχουν διαμέτρους, που κυμαίνονται από 2 nm μέχρι 200μm.Τα αιωρούμενα σωματίδια, τα οποία κατά κύριο λόγο συμβάλλουν στην ατμο¬σφαιρική ρύπανση, είναι αυτά που η ισοδύναμη αεροδυναμική διάμετρός τους είναι μικρότερη από 10μm και συμβολίζονται με ΑΣ10 ή PM10. Τα σωματίδια PM10 (εισπνεύσιμα αιωρούμενα σωματίδια) και PM2,5 (αναπνεύσιμα αιωρούμενα σωματί¬δια) θεωρούνται ρύποι κριτήρια. Τα αιωρούμενα σωματίδια έχουν μεταβαλλόμενη χημική σύσταση, σχήμα και μέγεθος. Τα αιωρούμενα σω¬μα¬τί¬δια μπο¬ρούν να δράσουν ως μεταφορείς για διάφορες χημικές ενώσεις (π.χ. πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες), για βιολο¬γικούς ρυ¬παντές, που απορρο¬φώνται ή προσκολ¬λώνται πάνω τους, καθώς και ως κατα¬λύτες των αντιδράσεων, που λαμβά¬νουν χώρα στην ατμόσφαιρα. Τα πιο επιβλαβή σωματίδια είναι εκείνα, που έχουν μικρό μέγεθος, διότι εισχωρούν βαθύτερα στο αναπνευστικό σύστημα. Ο χρόνος ζωής των αιωρούμενων σωμα¬τιδίων στην ατμόσφαιρα μεταβάλλεται μεταξύ ολίγων ημερών για σωματίδια μεγάλου μεγέθους >2μm και ολίγων εβδομάδων για σωματίδια μικρού μεγέθους < 2μm.
Το έτος 2011 μετρήσεις PM10  έγιναν σε τέσσερις σταθμούς του Δημοτικού Δικτύου. Τα αιωρούμενα σωματίδια PM10 αποτελούν, επί του παρόντος, το σημαντι¬κότερο πρόβλημα για το ατμοσφαιρικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης. Για τα αιωρούμενα σωμα¬τίδια PM10 οι πηγές μπορούν να διακριθούν σε ανθρωπογενείς και φυσικές. Στις ανθρω¬πογενείς κατατάσσονται η κυκλοφορία οχημάτων, η τριβή των ελαστικών στην άσφαλτο, οι βιομηχανίες (τσιμεντοβιομηχανίες, χαλυ¬βουργεία…) και η θέρμανση. Στις ανθρωπο¬γενείς πηγές πρέπει επίσης να συμπεριληφθούν τα σωματίδια, που σχη¬ματίζονται στην ατμό¬σφαι¬ρα δευτερογενώς, μέσω χημικών αντιδράσεων. Η διείσδυση και η αυξανόμενη χρήση φυσικού αερίου έχει περιορίσει τα τελευταία χρόνια τις εκπομπές των ανθρωπογενών πηγών. Στις φυσικές πηγές συγκατα¬λέγονται η επα¬ναιώρηση σκόνης, τα θαλάσσια αερολύματα, και η χρήση άμμου ή αλατιού το χειμώνα. Επίσης, σημαντική φυσική πηγή αιωρούμενων σωμα¬τιδίων, για την περιοχή της Θεσσαλονίκης, είναι η μεταφορά σκόνης από τη Σαχάρα (διασυνοριακή ρύπανση), αλλά και η αποσάθρωση του εδάφους, η προερχόμενη από τα ακαλλιέργητα και χαλαρά εδάφη της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης. Η σκόνη επαναιωρείται λόγω του ανέμου και μεταφέρεται στη συνέχεια σε μεγάλες αποστάσεις.
Το έτος 2011 η μέση ετήσια συγκέντρωση, που παρατηρήθηκε στο σταθμό αστικού υποβάθρου του Επταπυργίου, ήταν 33μg/m3, ενώ η αντίστοιχη τιμή στον κυκλοφοριακό σταθμό της 25ης Μαρτίου ήταν 34 μg/m3. Έτσι, στην Άνω Πόλη και την Ανατολική Θεσσαλονίκη, οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις, που παρατηρήθηκαν στους σταθμούς των περιοχών αυτών, ήταν μικρότερες του ορίου των 40μg/m3. Αντίθετα, στους κυκλοφοριακούς σταθμούς της Εγνατίας (κέντρο πόλης) και στο σταθμό του κυκλοφοριακού άξονα της Λαγκαδά παρατηρήθηκαν τιμές πάνω από το όριο των 40μg/m3 και συγκεκριμένα για την Εγνατία 54 μg/m3 και για τη Λαγκαδά 46 μg/m3. Με βάση λοιπόν τις μέσες ετήσιες τιμές των PM10, που παρατηρήθηκαν το έτος 2011, προκύπτει μια μέση αύξηση της τάξης του 17% σε σχέση με τις ιστορικά χαμηλότερες τιμές, που παρατηρήθηκαν το έτος 2010.
Η σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει για τα PM10, εκτός από την ετήσια οριακή τιμή των 40μg/m3, ανώτατη επιτρεπτή συγκέντρωση και για τις ημερήσιες τιμές. Το όριο στην περίπτωση αυτή είναι 50 μg/m3, για το οποίο δεν επιτρέπεται υπέρβαση για περισσότερο από 35 ημέρες ανά έτος. Για λόγους σύγκρισης των δεδομένων, με σημείο αναφοράς τα παρελθόντα έτη,  παραθέτουμε παρακάτω τον αριθμό των ημερών με υπέρβαση που παρατηρήθηκαν τα έτη 2010 και 2009.

 Σταθμός Εγνατίας 159 υπερβάσεις το έτος 2011, 105 υπερβάσεις το έτος 2010 και 204 για το έτος 2009.
 Σταθμός Λαγκαδά 102 υπερβάσεις το έτος 2011, 71 υπερβάσεις το έτος 2010 και 84 για το έτος 2009.
 Σταθμός Μαρτίου 53 υπερβάσεις το έτος 2011, 49  υπερβάσεις το έτος 2010 και 59 για το έτος 2009.
 Σταθμός Επταπυργίου 50 υπερβάσεις το έτος 2011, 25  υπερβάσεις το έτος 2010 και 29 για το έτος 2009.
(Στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. παρατηρείται υπέρβαση των θεσμοθετημένων ορίων για τα Αιωρούμενα Σωματίδια).

Άποψη του Τμήματος Περιβάλλοντος του Δ.Θ.
Στη Θεσσαλονίκη, τα τελευταία χρόνια, έχει παγιωθεί μια αντίληψη, που αδικεί την πόλη και η οποία θεωρεί ως αντιπρο¬σωπευτική για ολόκληρη την πόλη την ατμοσφαιρική ρύπανση που παρατηρείται στο εμπορικό κέντρο και συγκεκριμένα σε ένα  σημείο αιχμής, στη θέση του παλαιού Δημαρχείου (Σταθμός  Εγνατίας, στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Ί. Δραγούμη). Ο σταθμός αυτός  απο¬τελεί για το Δημοτικό Δίκτυο ένα σταθ¬μό, ο οποίος καταγράφει τις μέγιστες τιμές ρύπανσης. Πράγματι, οι τιμές στο σημείο αυτό είναι υψηλές, έχουν όμως περι¬ορισμένη δυσμενή επίδραση στην υγεία του γενικού πληθυσμού της πόλης, λόγω του μικρού αριθμού αποδεκτών, που εκτίθενται σε αυτές. Με αναγωγή στον πληθυσμό της πόλης, προκύπτει ένα μικρό ποσοστό έκθεσης, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί τη γενίκευση μιας κατάστασης, που επικρατεί σε μια χωρικά περιορισμένη περιοχή της πόλης. Με βάση τα παραπάνω, η εντύπωση ότι η Θεσσαλονίκη είναι η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα των αιωρού¬μενων σωματιδίων, λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις τιμές του εμπορικού κέντρου της πόλης, θεωρούμε ότι είναι υπερβολική και πρέπει να αποδομηθεί.

Αιωρούμενα Σωματίδια ΡΜ2,5

Οριακή τιμή: Α) Μέση ετήσια συγκέντρωση ≤ 25 μg/m3 (πρόσφατη Οδηγία 2008/50/ΕΚ ).
Από στοιχεία, που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκύπτει ότι τα αναπνεύσιμα αιωρούμενα σωματίδια PM2,5 είναι πιο επικίνδυνα από τα εισπνεύσιμα PM10.
Το έτος 2011 μετρήσεις PM2,5 έγιναν  στους  σταθμούς της Εγνατίας και του Επταπυργίου. Για την περιοχή του κέντρου της Θεσσαλονίκης (Στ. Εγνατίας), παρατηρήθηκε μια μέση συγκέντρωση PM2,5 38 μg/m3, ενώ η αντίστοιχη μέση ετήσια τιμή για το έτος 2010 ήταν 33 μg/m3. Για την περιοχή της Άνω Πόλης (Στ. Επταπυργίου) το έτος 2011 παρατηρήθηκε μια μέση τιμή 23,5 μg/m3, ενώ η αντίστοιχη μέση ετήσια τιμή για το έτος 2009 ήταν 18 μg/m3.

Ο περιορισμός των συγκεντρώσεων των αιωρούμενων σωματιδίων πρέπει να αποτελεί μόνιμο στόχο για τη βελτίωση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης.

Το τροποσφαιρικό Όζον (Ο3)

Οριακές τιμές: Α) Μέγιστη ημερήσια συγκέντρωση κυλιόμενου οκταώρου* ≤ 120 μg/m3 (αριθμός ανεκτών υπερβάσεων 25). *Το κυλιόμενο οκτάωρο για κάθε ώρα του 24ώρου είναι ο μέσος όρος της τρέχουσας ώρας και των επτά προηγούμενων ωρών. Χρησιμοποιείται ως δείκτης ποιότητας της ατμόσφαιρας για το CO και O3, διότι εξομαλύνει την ημερήσια πορεία των ωριαίων τιμών όζοντος, προσδίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα  στη διάρκεια και την άμβλυνση των υψηλών τιμών.
Το έτος 2011 μετρήσεις Ο3 έγιναν και στους πέντε σταθμούς του Δημοτικού Δικτύου. Το τροποσφαιρικό όζον δεν αποτελεί πρωτογενή ρύπο, γεγονός που σημαίνει ότι δεν παρά¬γεται από καμία συγκεκριμένη πηγή ρύπανσης (οχήματα, θέρμανση, βιομηχανία). Σχημα¬τίζεται στην ατμόσφαιρα από χημικές αντιδράσεις μεταξύ του μονοξειδίου του άνθρακα, των οξειδίων του αζώτου και των πτητικών οργανικών ενώσεων  (πρόδρομοι ρύποι), οι οποίοι με την παρουσία του ηλιακού φωτός αντιδρούν μεταξύ τους, σχηματίζοντας ένα μεγάλο αριθμό φωτοοξειδωτικών ενώσεων, όπως π.χ. το όζον και το νιτρικό υπεροξυακετυλένιο (ΡΑΝ). Η παρουσία υψηλών συγκεντρώ¬σεων φωτοχημικών οξειδωτικών στην ατμόσφαιρα οδηγεί στη δημιουργία φωτοχημικής αιθαλο¬μίχλης. Το όζον είναι το κύριο συστατικό, που ανιχνεύεται στη φωτοχημική ρύπανση, γι αυτό και χρησιμοποιείται ως δείκτης της. Πρόκειται για ένα ισχυρό οξειδωτικό, που προσβάλλει όλες σχεδόν τις οργανικές ενώσεις (ελαστικά και χρώματα). Στον άνθρωπο ερεθίζει τους βλεννογόνους και επιτείνει ασθένειες του αναπνευ¬στικού. Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στη ρύπανση από όζον. Το γεγονός αυτό οφείλε¬ται, τόσο στην παιδική φυσιολογία, όσο και στη διαφορετική συμπεριφορά των παιδιών, η οποία εκ των πραγμάτων επιβάλλει μεγαλύτερη κινητικότη¬τα. Επίσης στα παιδιά επειδή η απόσταση από το λάρυγγα ως τις πνευμονικές κυψελίδες είναι μικρότερη, επιτρέπει στο όζον και τους άλλους τοξικούς ρύπους να διεισδύσουν βαθύτερα μέσα στους πνεύμονες και να φθάσουν γρηγορότερα στα ευαίσθητα όργανα. Είναι γνωστό ότι η επίδραση των οξειδωτικών είναι σημαντικά αυξημένη σε περιόδους καύσωνα, οπότε και επικρατούν ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για το σχηματισμό φωτοχημικής αιθαλομίχλης. Το όζον παρουσιάζει μια ιδιότυπη διαφοροποίηση σε σχέση με τους άλλους ρύπους, που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση σε αστικό περιβάλλον, η ιδιαιτερότητα δε αυτή οφείλεται στο γεγονός, ότι η κύρια καταβόθρα του όζοντος είναι τη αντίδραση οξείδωσης του ΝΟ σε ΝΟ2 (NO+O3  NO2+O2). Έτσι το ΝΟ, που παράγεται σε μεγάλες ποσότητες από την κυκλοφορία των οχημάτων και το Ο3 δεν μπορούν να συνυπάρχουν στο κέντρο της πόλης. Πράγματι, η κατανομή των τιμών του όζοντος σε όλες τις πόλεις του κόσμου δείχνει πως οι συγκεντρώσεις του εμφανίζονται αυξημένες όχι στο κέντρο, αλλά στην περιφέρεια της πόλης. Για το λόγο αυτό, το όζον αποκαλείται και «ρύπος των προαστίων». Στις μεσογειακές χώρες παρα¬τηρούνται υψηλές τιμές υποβάθρου Ο3 ακόμη και σε απομακρυσμένες  περιοχές. Τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί, ότι το όζον και τα φωτοχημικά οξειδωτικά έχουν αρνητική επίδραση στα φυτά. Η αρνητική επίπτωση των αέριων ρύπων σ΄ ένα φυτό εκκινεί συνήθως με την αποσύνθεση της χλωροφύλλης, με επακόλουθο την υπανάπτυξη και εξασθένηση του φυτού. Ο θάνατός του φυτού προκαλείται και αποδίδεται συχνά σε άλλες αιτίες. Έχει επιση¬μανθεί από τη δεκαετία του 1970, ότι το όζον συμβάλλει σημαντικά στην επιδείνωση της κατά¬στασης των δασών της Καλιφόρνιας. Πρέπει έγκαιρα να μεριμνήσουμε για την προστα¬σία του περιαστικού δάσους της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή του οποίου παρατηρούνται οι υψηλότερες συγκεντρώσεις όζοντος.
Οι τιμές του όζοντος παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια ανοδική τάση στους σταθμούς αστικού υποβάθρου του Δημοτικού Δικτύου του Δήμου Θεσσαλονίκης (Στ. Επταπυργίου, Στ. Μαλακοπής). Έτσι, για το έτος 2011 παρατηρήθηκαν 17 υπερβάσεις του ορίου των 120 μg/m3 (κυλιόμενο οκτάωρο) στο σταθμό του Επταπυργίου και 19 υπερβάσεις στο Σταθμό της Μαλακοπής. Για σύγκριση, κατά το έτος 2010 παρατηρήθηκαν 7 υπερβάσεις στο σταθμό του Επταπυργίου και 18 υπερβάσεις στο Σταθμό της Μαλακοπής. Στους κυκλοφοριακούς σταθμούς (Στ. Εγνατίας, Στ. Μαρτίου, Στ. Λαγκαδά) το έτος 2011 δεν παρατηρήθηκε καμία υπέρβαση του ορίου των 120 μg/m3.
Το πρόβλημα της φωτο¬χημικής ρύπανσης σχετίζεται με την ταχεία αύξηση του στόλου των κυκλο¬φορούντων οχημάτων και του μοντέλου ανάπτυξης των προαστίων, που οδηγεί σε αύξηση των μετακινήσεων με τα ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα και κατά συνέπεια σε αύξηση των διανυόμε¬νων οχηματοχιλιομέτρων. Με βάση το μοντέλο αστικής ανάπτυξης, που ακολουθείται (προαστιο¬ποίηση), αυξάνεται η επιφάνεια και ο όγκος των υπερκεί¬μενων στρωμάτων ρυ¬πασμένων αέριων μαζών, οι οποίες ενεργοποιούνται με τη βοή¬θεια των υψηλών θερμοκρασιών και της ηλιοφάνειας, με συνέπεια τη διόγκωση του φωτο¬χημικού νέφους στην πόλη. Η αντιμετώ¬πιση του προ¬βλήματος πρέπει να στηριχθεί στην «αρχή της προφύλαξης», που σημαίνει ότι πρέπει έγκαιρα να ληφθούν προ¬ληπτικά μέτρα, εφόσον οι υπάρχου¬σες ενδείξεις επιβεβαιώ¬νουν την ύπαρξη και διόγκωση του φωτοχημικού νέφους.
Η αποθάρρυνση χρήσης του Ι.Χ. αυτοκινήτου θα πρέπει να αποτελέσει πρωταρχικό στόχο στην προσπάθεια για την προστασία της πόλης από το φωτοχημικό νέφος.

Παρατηρήσεις για την ατμοσφαιρική ρύπανση του έτους 2011

 Το έτος 2011 παρατηρήθηκε ένα ιστορικά σημαντικό επεισόδιο ατμοσφαιρικής ρύπανσης (17/11/2011 - 23/11/2011). Τα επίπεδα των μέσων ημερήσιων συγκεντρώσεων των αιωρουμένων σωματιδίων PM10 στον αέρα του πολεοδομικού συγκροτήματος  Θεσσαλονίκης ξεπέρασαν το όριο λήψης εκτάκτων μέτρων (110 μg/m3) για επτά συνεχό¬μενες μέρες. Τα ιδιαίτερα χαρακτη¬ριστικά αυτού του επεισοδίου ήταν:
• Η μεγάλη διάρκεια του επεισοδίου από την Πέμπτη 17/11 έως την Τετάρτη 23 Νοεμβρίου (ιστορικά πρωτοφανή διάρκεια 7 συνεχόμενων ημερών).
• Η τοπική έκταση του επεισοδίου με ταυτόχρονη εμφάνιση υψηλών τιμών σε τρεις δημοτικούς σταθμούς Εγνατίας, Λαγκαδά, Μαρτίου, καθώς και σε σταθμούς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (σταθμοί Καλαμαριάς και Πανοράματος). Επίσης, την ίδια χρονική περίοδο υψηλές τιμές PM10 παρατηρήθηκαν και στη Δυτική Μακεδονία (Κοζάνη).
Η εμφάνιση αυτού του επεισοδίου οφείλεται σε σύμπτωση δυσμενών μετεωρο¬λογικών συνθηκών και φαινομένων, όπως: α) επικράτηση αντικυκλωνικού συστήματος από 14-22/11 στη νοτιοανα¬τολική Ευρώπη, β) εμφάνιση χαμηλών θερμοκρασιακών αναστροφών, γ) εξασθένιση της θαλάσσιας αύρας (μπάτης, μπουκαδούρα), δ) ανομβρία. Η συνδυασμένη δράση των παραπάνω φαινομένων είναι η κύρια αιτία εμφάνισης υψηλών τιμών ρύπανσης τη μεταβατική περίοδο του Νοεμβρίου στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

 Ο όξυνση της οικονομικής κρίσης και η μείωση των εισοδημάτων οδήγησε σε θετικές και αρνητικές επιπτώσεις σε ό,τι αφορά το ατμοσφαιρικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης.
  Οι θετικές επιπτώσεις φάνηκαν σε πρώτη φάση το 2010 και ήταν επιγραμματικά:
 Μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου κίνηση και βενζίνης.
 Μείωση της κυκλοφορίας οχημάτων (βελτίωση κυκλοφοριακών συνθηκών).
 Μείωση κίνησης ΤΑΧΙ (μειωμένη επιβάρυνση στο κέντρο της πόλης).
 Μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανση (ήπιος χειμώνας 2010)
 Μείωση γενικά των μετακινήσεων (ανεργία, ψυχαγωγία, αγορά).

 Οι αρνητικές επιπτώσεις φάνηκαν σε δεύτερη φάση το έτος 2011 και ήταν:
 Κακή συντήρηση των οχημάτων (η αύξηση του ποσοστού κακοσυντηρημένων οχημάτων αυξάνει σημαντικά την εκπομπή ρύπων, σε βαθμό που μπορεί να αντισταθμίσει τη μείωση κυκλοφορίας).
 Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης και του φυσικού αερίου οδήγησε ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό πολιτών να καταφύγει στην καύση ξύλων για θέρμανση. Το ξύλο, συγκριτικά με τα άλλα καύσιμα, είναι ιδιαίτερα ρυπογόνο και δεν ενδείκνυται ως καύσιμο σε μια τόσο πυκνοκατοικημένη πόλη, όπως η Θεσσαλονίκη. Παρενέργεια της αύξησης της ζήτησης ξύλων για θέρμανση ήταν η παράνομη υλοτόμηση, η οποία έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
 Η πιθανή νοθεία καυσίμων. Τα παλιά πετρελαιοκίνητα οχήματα μπορούν και καίνε άνετα πετρέλαιο θέρμανσης, αντί για κίνησης, εκπέμποντας μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων ρύπων (τα σύγχρονα πετρελαιοκίνητα προδιαγραφών Euro 5 και άνω, θα ακινη¬τοπο鬬¬ούνται με νοθευμένα καύσιμα). Έτσι, σε περίοδο οικονομικής κρίσης και με τους μηχανισμούς ελέγχου σε ύπνωση, η νοθεία καυσίμων αναπτύχθηκε. Περιβαλλοντικά και κυκλοφοριακά η άρση της απαγόρευσης της πετρελαιοκίνησης στη Θεσσαλονίκη δε θα αλλάξει σημαντικά τα δεδομένα. Το κύριο πρόβλημα που πρέπει να μας απασχολήσει είναι η συντήρηση των οχημάτων, η ποιότητα και η τιμή των καυσίμων.  

Το πόρισμα από την εμπειρία της οικονομικής κρίσης, που βιώνουμε είναι ότι η οικονομική, η κοινωνική και η περιβαλλοντική βιωσιμότητα οδεύουν παράλληλα και αλληλο¬επηρε¬άζονται.