Οι «Μαγεμένες», γνωστές και ως «Καρυάτιδες» της Θεσσαλονίκης, επέστρεψαν έπειτα από 151 χρόνια στη «γενέθλια» πόλη, όπου δέσποζαν από τον 2ο αιώνα μ.Χ., έπειτα από πρωτοβουλία της ΔΕΘ - Helexpo.

Πιστά αντίγραφα των «Incantadas», των αμφίπλευρων αγαλμάτων - της Μαινάδας, του Διόνυσου, της Αριάδνης, της Λήδας, του Γανυμήδη, του Διόσκουρου, της Αύρας και της Νίκης -, που κοσμούσαν τη λεγόμενη στοά των Ειδώλων, εκεί όπου σήμερα είναι η Αρχαία Αγορά, τα οποία κλάπηκαν το 1864 από τον Γάλλο αρχαιοκάπηλο Εμανουέλ Μίλερ και εκτίθενται στο Μουσείο του Λούβρου, θα εκτεθούν στην επετειακή 80ή ΔΕΘ, που θα ξεκινήσει στις 5 Σεπτεμβρίου.

Στην πρωτοβουλία της ΔΕΘ - Helexpo για τη δημιουργία και μεταφορά των αντιγράφων από το Μουσείο του Λούβρου, όπου βρίσκονται τα πρωτότυπα γλυπτά, αρωγοί υπήρξαν το υπουργείο Πολιτισμού, ο δήμος Θεσσαλονίκης, ο Οργανισμός Λιμένα Θεσσαλονίκης και η ΕΥΑΘ.

Τα γλυπτά πήραν την ονομασία «Μαγεμένες» ή Incantadas από μια λαϊκή παράδοση, χωρίς ιστορική βάση. Ανήκαν σε μια στοά που συνέδεε το παλάτι του Μεγάλου Αλεξάνδρου με ένα άλλο, στο οποίο διέμενε ο φιλοξενούμενός του βασιλιάς της Θράκης με την συνοδεία του. Η βασίλισσα της Θράκης ενέδωσε στη γοητεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και εκείνος τις νύχτες την επισκεπτόταν κρυφά περνώντας από αυτή τη στοά. Ο άντρας της το έμαθε και ζήτησε να κάνουν στη στοά μάγια. Ο Αριστοτέλης ενημέρωσε τον Αλέξανδρο, ο οποίος εκείνη τη νύχτα δεν βγήκε. Η βασίλισσα, ανήσυχη για την καθυστέρησή του, πήγε με την ακολουθία της στη στοά να τον περιμένει και, χτυπημένη από τα μάγια, μαρμάρωσε, όπως μαρμάρωσε αμέσως μετά κι ο άντρας της, που πήγε κι αυτός εκεί για να δει αν τα μάγια είχαν αποδώσει.

Το μνημείο με την ονομασία «Μαγεμένες» ή Είδωλα, Las Incantadas στα ισπανοεβραϊκά, ανήκε πιθανότατα σε ένα σημαντικό δημόσιο κτήριο στο κέντρο της ρωμαϊκής Θεσσαλονίκης. Χρονολογείται στο τέλος του 2ου ή στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. και τοποθετείται κάπου ανάμεσα στην Παναγία Χαλκέων, τα Λουτρά Παράδεισος και στον Άγιο Νικόλαο, στον άξονα της σημερινής οδού Αριστοτέλους.

Η αφαίρεση των «Μαγεμένων» έγινε από τον Μιλέρ στις 4 Νοεμβρίου του 1864 και ήταν η πρώτη επίσημα καταγεγραμμένη κλοπή. Η επιχείρηση της επιστροφής τους άρχισε αρκετά χρόνια πριν, από την περίοδο προετοιμασίας της πόλης ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 1997, επανήλθε με αφορμή την ανάπλαση της Αρχαίας Αγοράς και επέστρεψε προ τριετίας, όταν ο πρώην δήμαρχος ανακοίνωνε την πρόθεση επαναδιεκδίκησης των γλυπτών, με αφορμή την προετοιμασία της πόλης για τον εορτασμό των 100 ετών από την απελευθέρωσή της.

Η έμπνευση για την επιστροφή

Όπως τόνισε στη συνέντευξη τύπου ο πρόεδρος της ΔΕΘ -  Helexpo, Τάσος Τζήκας, έμπνευση για την επιστροφή των «Μαγεμένων» υπήρξε πρώτον, η πρωτοβουλία που είχε αναλάβει πριν από κάποια χρόνια ο δήμος Θεσσαλονίκης, δεύτερον, ο στόχος να γίνει ακόμη πιο ελκυστική η ΔΕΘ και τρίτον η ιστορική σχέση της έκθεσης με τον πολιτισμό. «Είναι μια σημαντική στιγμή για την πόλη μας η επιστροφή των ‘’Μαγεμένων’’. Είναι μια μορφή Καρυάτιδων για την πόλη και η Θεσσαλονίκη θα έχει την ευκαιρία να τις χαίρεται», ανέφερε ο κ. Τζήκας.

«Είναι μια συγκινητική μέρα για μας. Είναι κάτι που δεν το κάνουμε μόνο για την έκθεση αλλά και για την πόλη», υπογράμμισε από την πλευρά του ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΘ - Helexpo, Κυριάκος Ποζρικίδης, συμπληρώνοντας ότι ήταν μία πολύ δύσκολη γραφειοκρατικά διαδικασία που ξεκίνησε πριν από 14 μήνες.

Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, εξέφρασε τη χαρά και την ικανοποίησή του για την επιστροφή των «Μαγεμένων». «Ακόμη και αν είναι τα αντίγραφα και όχι τα πρωτότυπα. Είναι η πρώτη φορά που στην Ελλάδα έρχονται αντίγραφα αρχαιοτήτων οι οποίες είναι - να μην πω κλεμμένες - αλλά έχουν απομακρυνθεί από το φυσικό τους χώρο», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μπουτάρης.

Δωρεά στην πόλη της Θεσσαλονίκης

Όπως ανακοίνωσε ο κ. Τζήκας, μετά το πέρας της ΔΕΘ, τα αντίγραφα των αγαλμάτων θα δωριστούν στην πόλη της Θεσσαλονίκης προκειμένου να εκτεθούν σε εξωτερικό χώρο που θα επιλεγεί μετά από συνεννόηση του δήμου Θεσσαλονίκης με το υπουργείο Πολιτισμού και την Εφορία Αρχαιοτήτων, ενώ επεσήμανε ότι τα εκμαγεία είναι στην κατοχή της ΔΕΘ - Helexpo και θα δοθούν και αυτά με τη σειρά τους στην πολιτεία.

Το συνολικό κόστος για τη δημιουργία των αντιγράφων και τη μεταφορά τους ανήλθε στις 150.000 ευρώ, το οποίο μοιράστηκαν οι τέσσερις χορηγοί και η ΔΕΘ, ενώ τα αγάλματα ύψους περίπου 2 μέτρων, είναι κατασκευασμένα από ειδική ρητίνη και μαρμαρόσκονη, προκειμένου να αντέχουν για πολλά χρόνια σε εξωτερικές συνθήκες. Οι «Μαγεμένες» θα εκτεθούν κατά τη διάρκεια της 80ής ΔΕΘ, στο Περίπτερο 3, χωρίς έξτρα εισιτήριο.