Η Μεσόγειος, ως γεωγραφικός χώρος, ως πεδίο έρευνας και μελέτης της σύγχρονης πολιτιστικής και κοινωνικής πραγματικότητας, με θολό ίσως ακόμη αλλά και συγχρόνως άκρως ενδιαφέρον το νέο τοπίο της να διαμορφώνεται από τις δραματικές αλλαγές που συντελούνται τα τελευταία χρόνια, με εμφανή τα ιδιαίτερα και παραδοσιακά χαρακτηριστικά του, αλλά και με σαφείς ενδείξεις επιρροής του παγκόσμιου μοντέλου, αποτελεί και φέτος τη θεματική γύρω από την οποία θα αναπτυχθεί το πρόγραμμα της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, από τον Σεπτέμβριο του 2013 έως τον Ιανουάριο του 2014.

Κάτω από τον γενικό τίτλο «Παλιές Διασταυρώσεις-Make it Νew» η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης διατηρεί και φέτος τον ίδιο γεωγραφικό και πολιτισμικό προσανατολισμό. Το έργο είναι εντεταγμένο  έργο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μακεδονίας-Θράκης 2007-2013 του ΕΣΠΑ που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης),
Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, φορέας υλοποίησης και διοργανωτής της, πήρε το 2010 την στρατηγική απόφαση να στρέψει μέχρι το 2015 την προσοχή του κοινού της Μπιενάλε Θεσσαλονίκης στη Μεσόγειο.
Επικεφαλής επιμελήτρια της κεντρικής έκθεσης της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης είναι η Αdelina von Fürstenberg, ανεξάρτητη επιμελήτρια, παραγωγός ταινιών και Πρόεδρος του ART for Τhe World. O ειδικός τίτλος και το πλήρες πρόγραμμα των δράσεων που θα επιμεληθεί θα ανακοινωθούν σύντομα.
Και η φετινή διοργάνωση θα φιλοξενηθεί σε μουσεία, εκθεσιακούς χώρους και μνημεία, και πραγματοποιείται με τη συμμετοχή και υποστήριξη της «Κίνησης των 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης» (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης), του Δήμου Θεσσαλονίκης και άλλων πολιτιστικών και εκπαιδευτικών φορέων, ινστιτούτων και ιδρυμάτων της πόλης.
Η Διεθνής Συμβουλευτική Επιτροπή για την 4η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης απαρτίζεται από καταξιωμένους επαγγελματίες του χώρου: Κατερίνα Γρέγου (επιμελήτρια εκθέσεων, συγγραφέας), Marieke Van Hal (Διευθύντρια, Biennial Foundation), Beral Madra (Ιστορικός τέχνης, επιμελήτρια εκθέσεων), Jan-Erik Lundström (Ιστορικός τέχνης, συνεπιμελητής της 1ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης), Gabriela Salgado (Ιστορικός τέχνης, συνεπιμελήτρια της 2ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης), Thierry Ollat (Διευθυντής, Musée d'art contemporain de Marseille), Thierry Raspail (Καλλιτεχνικός Διευθυντής, Musée d' art contemporain de Lyon).
Τη Διεύθυνση της 4η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης έχει η Κατερίνα Κοσκινά (Πρόεδρος Δ.Σ. του ΚΜΣΤ, Ιστορικός τέχνης-επιμελήτρια εκθέσεων) στην οποία ανήκει και η ιδέα για την επικεντρωμένη στην περιοχή της Μεσογείου πρόταση των Μπιενάλε Θεσσαλονίκης 2011-2015.
Αdelina von Fürstenberg / Βιογραφικό Σημείωμα
Η Adelina Cüberyan von Fürstenberg είναι ελβετή υπήκοος, αρμενικής καταγωγής, που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Είναι επιμελήτρια διεθνούς φήμης και μία από τις πρωτοπόρους της διεύρυνσης της σύγχρονης τέχνης. Η Adelina von Fürstenberg προσέγγισε τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης με μια πιο σφαιρική και ευέλικτη οπτική, εισάγοντας την τέχνη σε χώρους όπως μοναστήρια, μεντρεσέδες, δημόσια κτίρια, πλατείες, νησίδες, πάρκα κλπ. Στόχος της είναι να προσφέρει ένα ευρύτερο πλαίσιο στις εικαστικές τέχνες και να τις εντάξει δυναμικά στη ζωή μας, δημιουργώντας ένα ζωντανό διάλογο με τις άλλες τέχνες και συσχετίζοντάς τες με παγκόσμια ζητήματα.
Η Adelina von Fürstenberg, κατά τη διάρκεια των σπουδών της με θέμα τις πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, ίδρυσε το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Γενεύης, όπου παρουσίασε πολυάριθμες ατομικές εκθέσεις καλλιτεχνών της Pop Art, του Fluxus, της εννοιολογικής και μινιμαλιστικής τέχνης. Την ίδια περίοδο διοργάνωσε performances με τους John Cage, Laurie Anderson, Philip Glass, Joan Jonas. Αργότερα και μέχρι το 1994, διηύθυνε το Le Magasin, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Γκρενόμπλ, όπου επιμελήθηκε μεγάλες ατομικές εκθέσεις σπουδαίων καλλιτεχνών, όπως των Vito Acconci, Alighiero Boetti, Gino De Dominicis, αλλά και συμπόσια και διαλέξεις για την αρχιτεκτονική, την επιστήμη και τη φιλοσοφία. Επιπλέον, διετέλεσε επί πέντε έτη διευθύντρια της Ecole du Magasin (Σχολή Επιμελητών). Το 1993 η Διεθνής Επιτροπή της 45ης Μπιενάλε της Βενετίας της απένειμε βραβείο για τη διεύθυνση του Le Magasin και τη δουλειά της στη Σχολή Επιμελητών.
Το 1995, με αφορμή την 50ή επέτειο του ΟΗΕ, κλήθηκε να επιμεληθεί την έκθεση Διάλογοι Ειρήνης (Dialogues of Peace), μια διεθνή έκθεση που παρουσιάστηκε στην έδρα του ΟΗΕ στη Γενεύη. Το 1996 ίδρυσε τη μη κυβερνητική οργάνωση (ΜΚΟ) ART for Τhe World, συνεργαζόμενο φορέα του Τμήματος Δημόσιας Πληροφόρησης του ΟΗΕ, για τη διάδοση των αρχών της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μέσω της σύγχρονης τέχνης και του κινηματογράφου. Συνεργάζεται σε ετήσια βάση με την Περιφερειακή Διεύθυνση του SESC Σάο Πάολο, Βραζιλία, στην επιμέλεια εκθέσεων όπως: Voom Portraits του Robert Wilson (2008), Urban Manners   (2010) για τη σύγχρονη ινδική τέχνη και για πρώτη φορά στη Νότια Αμερική, και την πιο πρόσφατη The Mediterranean Approach (2012), μια περιοδεύουσα έκθεση που παρουσιάστηκε προηγουμένως στο Palazzo Zenobio στη Βενετία (2011) και στο mac – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Μασσαλία (2012). Το τελευταίο της project είναι το FOOD (2012, Musée Ariana, Γενεύη), μια μεγάλη έκθεση με 31 συμμετέχοντες καλλιτέχνες που εξερευνά το συναρπαστικό θέμα της διατροφής ενώ ταυτόχρονα ασχολείται με την επιβίωση, την υγεία, την οικονομία  και τον πολιτισμό. Η έκθεση FOOD διοργανώθηκε σε συνεργασία με τους Spazio Oberdan Milan, SESC Σάο Πάολο και MuCEM (Μουσείο των Πολιτισμών της Ευρώπης και της Μεσογείου), Μασσαλία.
Παράλληλα με τις καλλιτεχνικές εκθέσεις, η Adelina von Fürstenberg είναι και παραγωγός ταινιών. Μεταξύ 2008 και 2011 παρήγαγε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον Ύπατο Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, και για το Συμβούλιο της Ευρώπης 29 ταινίες μικρού μήκους καταξιωμένων, ανεξάρτητων δημιουργών από όλο τον κόσμο, που εμπνεύστηκαν από τα άρθρα της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης
Σημείωμα της Adelina von Fürstenberg

«Η Μεσόγειος θάλασσα είναι σαν μία ζώνη που περικλείει το κέντρο του κόσμου.»
Αίλιος Αριστείδης (117-181 μ.Χ.)

Η Μεσόγειος υπήρξε πάντοτε τόπος ανταλλαγών: γύρω από τη «mare nostrum» αρκετοί πολιτισμοί συνέβαλαν στην ανάπτυξη και στην πολιτική, οικονομική, καλλιτεχνική και τεχνολογική εξέλιξη της περιοχής. Από την άλλη πλευρά, τα σύνορά της αποτελούν παρατηρητήρια των πεποιθήσεων και της πολυπλοκότητας, των διαφορών μεταξύ εθνών, θρησκειών και πολιτισμών• αποτελούν περιοχές γεωγραφικής και ιστορικής επικοινωνίας ανάμεσα στην ευμάρεια και τη φτώχεια, την πολιτική σταθερότητα και την ανασφάλεια.
Υπό αυτό το πρίσμα, είμαστε όλοι μάρτυρες, εδώ και χρόνια, μιας σειράς κρίσεων και εμφυλίων πολέμων γύρω από τη Μεσόγειο –στην πρώην Γιουγκοσλαβία, στο Λίβανο, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, τη Λιβύη, την Αίγυπτο και τη Συρία. Αλλά και το φυσικό περιβάλλον πλήττεται αδιαλείπτως από τη βία, όπως για παράδειγμα τα δάση των κέδρων του Λιβάνου που καταστράφηκαν ολοσχερώς από τον πόλεμο που ρήμαξε τη χώρα. Ο πόλεμος στη Συρία αποδεκατίζει τον πληθυσμό και μολύνει το έδαφος με τα υλικά κατάλοιπα των βίαιων συγκρούσεων. Οι διαρροές πετρελαίου κατά τη μεταφορά των καυσίμων συχνά προκαλούν δυσμενείς επιπτώσεις στους φυσικούς πόρους της θάλασσας και επιπλέον διάφορες πυρκαγιές μαίνονται κάθε χρόνο τις ακτές της Μεσογείου καταστρέφοντας ελαιώνες, αμπελώνες και την ύπαιθρο. Εδώ και λίγα χρόνια έχουμε έρθει επίσης αντιμέτωποι με βαριές οικονομικές κρίσεις, αλλά και κρίσεις ταυτότητας, σε όλες τις κύριες περιοχές της Μεσογείου.
Στο προκείμενο: μπορούμε να λάβουμε υπόψη μας την καλλιτεχνική δημιουργία ως σημαντική πηγή αναγνωρίσιμης αντίστασης και ως σύγχρονη αμφισβήτηση αυτού του αποπροσανατολισμού; Με άλλα λόγια, ποιος ήταν και ποιος θα είναι ο ρόλος της τέχνης στη μεταμόρφωση του σύγχρονου κόσμου που συντελείται μπροστά μας, κυρίως για τις χώρες της Μεσογείου; 
Οι δρόμοι που διασχίζουν τη Μεσόγειο και ανήκαν κάποτε στους εμπόρους, τους πειρατές και τους κατακτητές έχουν γίνει σήμερα οι δρόμοι των καλλιτεχνών της περιοχής προς τη γνώση και τη δημιουργικότητα.
Συνεπώς, σ’ αυτόν τον τόπο περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, οι τέχνες (εικαστικές τέχνες, κινηματογράφος, μουσική, ποίηση,….) αποτελούν το πιο αποτελεσματικό μέσο για την προώθηση της ανάπτυξης των ανθρώπινων σχέσεων, και ειδικότερα στο σημερινό πλαίσιο των πολιτικών, ιδεολογικών ή και κοινωνικών χασμάτων. Εντωμεταξύ, οι καλλιτέχνες, μιλώντας μια παγκόσμια γλώσσα, μας παρέχουν καλύτερη κατανόηση του εαυτού μας, των άλλων και του ευρύτερου ανθρώπινου τοπίου στο οποίο δραστηριοποιούμαστε.
Όλοι γνωρίζουμε ότι η Μεσόγειος είναι κάτι παραπάνω από μία απλή γεωγραφική έκφραση. Η Μεσόγειος είναι ο χώρος όπου γεννήθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί και μια πόρτα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ένα σημείο συνάντησης των τριών ηπείρων, Αφρικής, Ασίας και Ευρώπης, καθώς παραπέμπει σε ένα αμάλγαμα λαών, πολιτισμών και νοοτροπιών. Στα δυτικά, το Γιβραλτάρ ενώνει τη Μεσόγειο με τον Ατλαντικό Ωκεανό. Στα βορειοανατολικά, η Θάλασσα του Μαρμαρά, τα Δαρδανέλια και ο Βόσπορος την ενώνουν με τη Μαύρη Θάλασσα και την κεντρική Ασία. Τέλος, στα νοτιοανατολικά, η διώρυγα του Σουέζ τη συνδέει με την Ερυθρά Θάλασσα. Σ’ αυτό το πλαίσιο, μαζί με τους καλλιτέχνες που θα επιλέξω από την Ελλάδα και τη Μεσόγειο, η 4η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης θα φιλοξενήσει καλλιτέχνες προερχόμενοι και από άλλες ηπείρους, καθώς και από άλλες γενιές χρησιμοποιώντας διαφορετικές γλώσσες.
Τα έργα τέχνης θα τοποθετηθούν στο χώρο σύμφωνα με συγκεκριμένα επιμελητικά κριτήρια, τα οποία θα λαμβάνουν υπόψη τους το περιβάλλον, την αρχιτεκτονική των προβλεπόμενων χώρων, το παρόν και το παρελθόν της Θεσσαλονίκης αλλά και τους συσχετισμούς μεταξύ των διαφορετικών γλωσσών.
Έχοντας ως δεδομένο ότι η αληθινή τέχνη απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους, η κεντρική έκθεση της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης θα αποτελέσει μια διαδραστική, αποτελεσματική και ευφυή καλλιτεχνική συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο, όπου το κοινό θα γνωρίσει τους καλλιτέχνες και τη δουλειά τους, θα ανταλλάξει εμπειρίες και γνώσεις ώστε να ανακαλύψει εκ νέου τη σύγχρονη σύνθετη καλλιτεχνική πραγματικότητα της Μεσογείου και ακόμη περισσότερα.
Ιανουάριος 2013

Οι εκθέσεις και το πρόγραμμα της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, το ιδεολογικό πλαίσιο, οι συνεργαζόμενοι φορείς και οι εκθεσιακοί χώροι θα ανακοινωθούν σε συνέντευξη Τύπου στη Θεσσαλονίκη.