Ο Ναός του Όσιου Δαυίδ όπως είναι σήμερα γνωστό, τo παλαιό καθολικό της Μονής Λατόμου,  είναι παλαιοχριστιανικό μνημείο της Θεσσαλονίκης, μεγάλης αρχαιολογικής αξίας. Βρίσκετε στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης, στο τέλος της οδού Αγίας Σοφίας, κάτω από την μονή Βλατάδων. Λόγω της προνομιακής θέσης που έχει κτισθεί, έχει θέα ολόκληρη την Θεσσαλονίκη και τον Θερμαϊκό κόλπο. 

Απο το 1988 συμπεριλαμβάνεται στη λίστα με τα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO   Όπως μαρτυρείται από το κείμενο Διήγηση του μοναχού Ιγνάτιου (9ος αι.), ο ναός χτίστηκε  τον 5ο αι. κατ εντολή της κόρης του αυτοκράτορα Μαξιμιανού Γαλερίου, Θεοδώρας όταν η ίδια ασπάστηκε κρυφά από τον πατέρα της την χριστιανική λατρεία. O ναός αποτελούσε το καθολικό της Μονής Λατόμων, η οποία ήταν αφιερωμένη είτε στον προφήτη Ζαχαρία ή στον Ιησού Σωτήρα Χριστό. Το όνομα Όσιος Δαυίδ του αποδόθηκε στην αρχή του περασμένου αιώνα και συγκεκριμένα το 1921 που ο ναός επέστρεψε στη Χριστιανική λατρεία, προς τιμήν του Οσίου Δαυίδ που ασκήτεψε στην περιοχή και επικράτησε από τότε ( η λάρνακα του Όσιου Δαυίδ βρίσκεται σήμερα στην Μονή Αγίας Θεοδώρας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης).   Όσιος Δαυίδ - Αρχιτεκτονική    Παρά το μικρό μέγεθος του κτίσματος, ο ναός του Όσιου Δαυίδ αποτελεί ένα παλαιοχριστιανικό μνημείο μεγάλης αρχαιολογικής αξίας, τόσο για την παλαιότητά του και τον προδρομικό αρχιτεκτονικό ρυθμό του ναού (σταυροειδής με τρούλο), όσο και για τον εσωτερικό του διάκοσμο.  Αρχικά η κάτοψη του ναού ήταν τετράγωνη με ημικυκλική κόγχη στα ανατολικά ενώ στις τέσσερις γωνίες του τετράπλευρου υπήρχαν διαμερίσματα. Ο υπόλοιπός χώρος ήταν σε σχήμα εγγεγραμμένου σταυρού με ημικυλινδρικές καμάρες όπου υπήρχε ο τρούλος. Ο τρούλος του ναού  αργότερα αντικαταστάθηκε από κεραμωτή στέγη ενώ τμήμα του αρχικού δυτικού τμήματος έχει καταστραφεί. Επί Τουρκοκρατίας, ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί με το όνομα Σουλιτζέ ή Κεραμεντίν τζαμί και οι παρεμβάσεις που έγιναν αλλοίωσαν σε μεγάλο βαθμό το μνημείο. Οι τοίχοι καλύφθηκαν με σοβά και προστέθηκε μιναρές στη νοτιοδυτική γωνία. Σήμερα παραμένει μόνον η βάση και τό σπειρωτό κλιμακοστάσιο.   Όσιος Δαυίδ Εσωτερικός διάκοσμος    Στο τεταρτοσφαίριο της κόγχης υπάρχει το ψηφιδωτό του Χριστού σε νεαρή ηλικία το οποίο χρονολογείται από τον 5ο αι και σύμφωνα με την αφιερωματική επιγραφή ήταν δωρεά κάποιας άγνωστης γυναίκας, ίσως και της Θεοδώρας. Το ψηφιδωτό παριστάνει το όραμα του προφήτη Ιεζεκιήλ με τον αγένειο Χριστό να  βρίσκεται στο κέντρο της παράστασης και να πλαισιώνεται από φωτεινό τόξο. Γύρω από την κεντρική εικόνα του Χριστού, υπάρχουν απεικονίσεις του προφήτη, αγίων, το Ευαγγέλιο κα. Το ψηφιδωτό καλύφθηκε με κονίαμα κατά τη διάρκεια της Εικονομαχίας και της Τουρκοκρατίας.  Εκτός από το ψηφιδωτό, στη νότια καμάρα του ναού υπάρχει πλούσιος τοιχογραφικός διάκοσμος του 12ου αι, καθώς και του 13ου-14ου αι. Οι τοιχογραφίες έχουν θέματα από την Γέννηση, τη Βάπτιση, την Υπαπαντή και την Μεταμόρφωση του Ιησού.   Info Ο ναός λειτουργεί υπαγόμενος στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης Τηλέφωνο 231 0261376 Διεύθυνση: Επιμενίδου 17, Άνω Πόλη Πως θα πάτε: Οασθ Νο 22 Άνω πόλη ( στάσεις αφετηρίας Πλατεία Μουσχουντή/ πάνω από Αγ.Δημητρίου & Πλατεία Αριστοτέλους)