Η Ξάνθη είναι πόλη της Θράκης, πρωτεύουσα του  ομώνυμου νομού. Χτισμένη στους πρόποδες της οροσειράς Ροδόπης, στην αρχή της  πεδιάδας η οποία εκτείνεται προς τα νότια μέχρι το Θρακικό πέλαγος.

Η Ξάνθη είναι το εμπορικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής και με ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της, είναι η πολυπολιτισμικότητα και η αρμονική συνύπαρξη του χριστιανικού και του μουσουλμανικού στοιχείου.

Η σύγχρονη πόλη αποτελεί πόλο έλξης για την καθημερινή ζωή. Καταστήματα, πλατείες, πάρκα, κέντρα διασκέδασης όπως καφέ, εστιατόρια, ταβέρνες κλπ, με υπέροχη αισθητική, ζαχαροπλαστεία με γλυκά τα οποία είναι γνωστά σε όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη με ιδιαίτερες γεύσεις όπως αυτή της καριόκας και του σαραγλί.

Η διασκέδαση, άλλο ένα κομμάτι της καθημερινότητας, χαρακτηρίζεται έντονη. Διαθέτει μια ξεχωριστή ζωντάνια και πολυχρωμία: στέκια νεολαίας, κινηματογράφοι, μπαράκια κ.α.

Στην περιοχή της Ξάνθης παράγεται ο φημισμένος σε όλο το κόσμο αρωματικός καπνός Μπασμάς. Παλαιότερα την αποκαλούσαν «αρχόντισσα» λόγω του πλούτου που επέφερε το καπνεμπόριο και με τον τρόπο αυτό έγινε γνωστή στα πέρατα του κόσμου και απέκτησε αίγλη και μεγάλη φήμη.

Οι καπναποθήκες οι οποίες σώζονται έως σήμερα χαρακτηρίζονται αρχιτεκτονικά ¨μεγαθήρια¨ τα οποία αφηγούνται τις παλαιές δόξες και την οικονομική άνθιση της πόλης αλλά και της περιοχής.

Σήμερα, η Ξάνθη αποκαλείται ως η Πόλη με τα χίλια χρώματα και ο κάθε επισκέπτης κατανοεί τον λόγο μόλις περπατήσει στην πόλη.

Η πόλη της Ξάνθης βρίσκεται στο κέντρο της αλυσίδας των αστικών κέντρων της βορειανατολικής Ελλάδας, που συγκροτούν ένα ¨δίκτυο¨ τόπων φορτισμένων με ιδιαίτερο φυσικό, οικολογικό, ιστορικό, αρχαιολογικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον.

Ο άξονας αυτός των αστικών κέντρων αποτελεί ουσιαστικά και τον άξονα οδικής επικοινωνίας της χώρας με την Ανατολική Θράκη (Τουρκία) και τη Μαύρη Θάλασσα (Εύξεινος Πόντος) και μπορεί να θεωρηθεί τμήμα της ιστορικής οδού που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με την Κωνσταντινούπολη και τη Θεσσαλονίκη με τα δυτικά παράλια της Βαλκανικής (Εγνατία-Νέα Εγνατία).

Από τα άκρα του άξονα και κατά μήκος συγκεκριμένων κοιλάδων (Σέρρες –Στρυμώνας, Νέστος, Αλεξανδρούπολη - Έβρος) αναπτύσσονται οδικές συνδέσεις προς τη Βουλγαρία, τη βόρειο Βαλκανική και την κεντρική και ανατολική Ευρώπη αντίστοιχα.

Βασικές υποδομές της ευρύτερης περιοχής είναι η Εγνατία οδός και οι κάθετοι άξονες σύνδεσης με Βουλγαρία που βρίσκονται σε εξέλιξη, τα 2 Αεροδρόμια ¨Καβάλας¨ και ¨Αλεξανδρούπολης¨, τα λιμάνια της Αλεξ/λης, της Καβάλας και του Π. Λάγους, οι ΒΙ.ΠΕ των αστικών κέντρων, τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα στο Ν.Δράμας.

Ο Δήμος Ξάνθης κατέχει μια κεντροβαρική θέση τόσο στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο, όσο και στο δίκτυο των αστικών κέντρων της ΑΜΘ, διαθέτοντας συγκριτικά πλεονεκτήματα αφού αποτελεί ένα ισχυρό εμπορικό, μεταποιητικό, πολιτιστικό και παραδοσιακό κέντρο, κέντρο ανάπτυξης εξειδικευμένων υπηρεσιών, πόλο έρευνας και καινοτομίας, εκμεταλλευόμενη την ύπαρξη της Πολυτεχνικής Σχολής του ΔΠΘ.

Όσον αφορά στην επιρροή του Δήμου Ξάνθης στους υπόλοιπους οικισμούς του Νομού η πόλη της Ξάνθης, συγκεντρώνει όλες τις υπηρεσίες και λειτουργίες ενός σύγχρονου κέντρου και εξυπηρετεί στον πληθυσμό όλου του Νομού. Υπηρεσίες Περιφερειακού και Νομαρχιακού επιπέδου, Τράπεζες, Εμπόριο, Υγεία αποτελούν την αιχμή.

Παράλληλη είναι η κατάσταση στο χώρο εργασίας. Στην πόλη της Ξάνθης, στην ευρύτερη περιοχή π.χ. ΒΙ.ΠΕ. συγκλίνουν οι καθημερινές μετακινήσεις.

Οι θέσεις εργασίας στο δευτερογενή τομέα επικεντρώνονται στη Βιομηχανική περιοχή Ξάνθης και σε διάσπαρτες βιομηχανίες στον άξονα Ξάνθη-Γενισέα- Άβδηρα, Ξάνθη-Κιμμέρια-Πηγάδια, Ξάνθη-Τοξότες-Εύλαλο και Ξάνθη – Μαγικό - Μάγκανα.

Η πόλη της Ξάνθης από το 1975 φιλοξενεί την Πολυτεχνική Σχολή , η οποία αποτελεί τμήμα του ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΡΑΚΗΣ, και στην οποία φοιτούν γύρω στους 4000 φοιτητές. Ζωτικός πνεύμονας της πόλης το ΔΠΘ. Η επιστημονική και η πολιτισμική δημιουργία φοιτητών και καθηγητών προσφέρουν μια άλλη πρόταση ζωής στην πόλη καθώς δίνουν μια άλλη δυναμική και μια νέα πνοή.

Η πολιτιστική ζωή της πόλης έντονη, όπως και οι ρυθμοί της ζωής της. Οι Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές – Ξανθιώτικο Καρναβάλι, γνωστές στο πανελλήνιο, στην Ευρώπη και τελευταία σε όλο τον κόσμο, οι Γιορτές Παλιάς Πόλης, μοναδικές στο είδος τους και φημισμένες για την ποικιλομορφία τους, το Φεστιβάλ Μάνος Χατζιδάκις, θεσμοί αξεπέραστοι που δίνουν το γνώρισμα του πολιτιστικού οργασμού στην πόλη μας, συνεπικουρούμενες από εκδηλώσεις, φορέων και συλλόγων.